نشریه فرهنگ یزد
سال یکم شماره 1 (زمستان 1378)

در آشنایی با سرزمین و مردم یزد، تنها سخن از آفتاب و بیابان و سخت کوشی های مردم این سامان نیست، سخن از سرزمینی است که قرنها پیش آوازه دارالعباده، زینت بخش نام آن بوده و مردمانش به استواری در دیانت، یپیشگامی در صنعت، خوشنامی در تجارت و نیکنامی و نجابت زبانزد همگان بوده اند.

یزد، زهره زیبای کویر در آسمان پهناور ایران اسلامی چون ستاره درخشانی است که چشمها را خیره می کند، هندسه موزون معماری کهن این نقطه از ایران عزیز چون نغمه های خوش آهنگ موسیقی است مساجد و کلبه ها و ساختمانهای بلند این سرزمین نشانی از قلبهایی دارد که چون کوشکی بزرگ در پسگاهی میدان به وسعت کویر بنیاد نهاده اند.

آیت الله حائری یزدی در روستای مهرجرد میبد به سال 1376 ه.ق در خانواده های متدین پا به دنیا می گذارد که بعدها نقش مهمی را در تاریخ مذهبی ایران به عهده می گیرد. در این مقاله به بررسی زندگی، تحصیلات، خدمات، مبارزه با رضاخان، آثار علمی آیت الله حائری پرداخته است.

بازگشت من به یزد پس از چهال سال سرآغاز دوران تازه ای بود هنوز گرمای تابستان شهر کویری را ترک نگفته بود و از این رو هر طراوت ولو ناچیزش از اندازه مغتنم بود. غوغای شهر کنجکاوی مرا بر می داشت حتی طعم داشت که از طریق بوی و دیدار و صوت به درون راه می یابد.

زیباترین و بنامترین شهر یزد مسجد جامع آن است که در نیمه اول قرن هشتم هجری توسط سید رکن الدین محمد یزدی ایجاد و بعدها افراد مختلف در دوره های ایلخانان و تیموریان مرمتها و اضافاتی در آن کرده اند. از دیگر آثار تاریخی می توان از مسجد امیرچخماق، مدرسه رکنیه، مدرسه شمسیه، باغ دوست آباد نام برد.

بررسی مصادیق فرهنگ مردم یزد از کتاب نهج البلاغه و نیز سخنان گهربار امام علی علیه السلام (قناعت) یزدی تباران از خصلت قناعت به نیکی بهره جسته اند. قناعت در زندگی، معاش، لباس و... را بالاترین ثروت می دانند.

رسانه ها در دگرگونی جوامع انسانی از اهمیت ویژه ای برخوردارند. از طرف دیگر با توجه به گسترش تکنولوژی وسیله ای در جهت ارتقاء سطح آگاهی و حیات فرهنگی جامعه به حساب می آیند. جوانان و بویژه دانشجویان با ویژگی های روانی و رفتاری خاص بر اساس میزان بهره مندی از رسانه های گوناگون اثر پذیرند.

به زغم و گمان بعضی شهر یزد زندان اسکندر نامیده اند و شاید که تاثیر عمیق خواجه شیراز در این باره اصلی ترین عامل باشد. اما انطباق مدرسه ضیاییه و محل بنا موسوم به زندان اسکندر، با زندانی که به گمان بعضی ها اسکندر مقدونی بنا کرده بعید می نماید و دقت در شعر حافظ این مطلب را به ما می رساند که زندان اسکندر جایی جز دنیای فانی نیست که به منزله زندان است.
دلم از وحشت زندان سکندر بگرفترخت بربندم و تا ملک سلیمان بروم

امروزه در زمینه فواید هنر مانند پدیده های دیگر، نظریه های گوناگونی وجود دارد. بویژه آنکه هنر از پیجیده ترین تاریخ بشر بود و همواره برای انسان سوال برانگیز و مرموز بود و بطور کلی نظریه های موجود را می توان به دو دسته تقسیم کرد یکی آنهایی که هنرمند را هدفمند می دانند و دیگر آنهایی که به هدفمندی هنر اعتقادی ندارند و هنر را قائم به ذات میدانند و معتقدند هنر خود هدف خود است.

رباط زین الدین به خاطر طراحی و اجرا در کشور بینظیر است قدمت آن همپای مجموعه گنجعلی در کرمان که توسط مرحوم سلطان محمد معمار یزدی بین سالهای 1070-1030 هجری ساخته شده است. این بنا به خاطر موقعیت تاریخی و جغرافیایی قابل مطالعه و از نظر معماری اسلامی، شیوه ساخت سنتی، سیر و سیاحت حائز اهمیت است.

معین الدین محمدیزدی از تاریخ نویسان و نویسندگان بزرگ قرن هشتم هجری است که در دستگاه مظفری تقری تمام داشت و به واسطه آنکه سالها در یزد تدریس داشت و صاحب صدری دادالسیاده و کرمان بود او را معلم می خواندند. از او کتاب مواهب الهی ذکر گردیده است. وی تالیف کتاب تاریخی خود را با دستور امیر مبارزالدین آغاز و در آن به شرح ماثر خاندان مظفری پرداخت.

اندازه گیری و محاسبه قطبها، نصف النهارها، مدارها، دایره استوا و اقلیتها و نیز طریق محاسبه اختلاف ساعت دو محل، وقت اذان ظهر، طول روز، طول سایه، سمت قبله، سمت کربلا، مشهد

در خیابان مسجد جامع یزد، در یک مجموعه محلات قدیمی حسینیه ای وجود دارد که وقت و ساعت نامیده می شود. دلیل اطلاق نام وقت و ساعت به این محل وجود رصدخانه عظیمی است که به دست یکی از برجسته ترین چهره های تاریخی یعنی امیر رضی الدین محمدبن نظام حسینی معروف به سید رکن الدین بنیاد شده است. در حال حاضر کوچکترین اثری از این بنای عظیم وجود ندارد اما نام آن به هر صورت تاکنون باقی مانده است.

کوهستان شیرکوه تنها بخش ییلاقی در استان است و قله شیرکوه با ارتفاع 4075 متر و کوه برفخانه به ارتفاع 3990 متر بلندترین قلل این کوهستان را تشکیل می دهند. در این مقاله شرح مشخصات ژئومورفولوژی چینه شناسی و سنگ شناسی شیرکوه آورده شده است.

استان دارالعباد یزد از دیر زمان با بهره گیری از فرهنگی و دیانت مقدس اسلامی همواره استانهایی با فرهنگ را به جامعه ایران عرضه کرده به طوری که نام یزدی در این سرزمین دارلعباده همیشه قرین با دیانت، فرهنگ و هوش بوده است.

بررسی ورود اندیشه نوین به ایالتی دور افتاده چون یزد از لحاظ سیاسی و جغرافیایی تاثیر ساختار پارلمانی بر شرایط سیاسی از جهت بهم ریختگی اسنجام در حاکمیت و اقتدار سیاسی بر شرایط فرهنگی از حیث تسریع در احداث مدارس در سبک جدید و گسترش روزنامه نگاری به بحث گذاره شده است.

نخستین اثر تالیفی استاد ایرج افشار در زمینه یزد بوده و نخستین جلد آن که در بردارنده آثار باستانی و تاریخی شهرستانهای استان یزد است به سال 1348 و جلد دوم هم که در برگیرنده یادگارهای تاریخی شهرستان یزد است نخستین بار به سال 1354 به وسیله انجمن آثار ملی چاپ و منتشر شد. این کتاب شامل مستندات تاریخی همچون بناهای تاریخی بررسی آبادی های یزد، کتبیه ها و نقش ها، نکته های اجتماعی و دیوانی، لغات و اصطلاحات محلی، اسامی جای ها و آبادی ها، اشتباهات تاریخی و... است.

یادی از نخستین فرمانده سپاه یزد در صحرای طبس، گردامیداشت روز یزد در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نخستین همایش سراسری مشاوره از دیدگاه اسلامی در میبد. بازگشایی خانه مطبوعات و مرکز اسناد و مدارک فرهنگی اختصاص هدایای نویسنده کتاب سال به ساخت یک واحد فرهنگی در ندوشن